odzyskiwanie długów – czyli co zrobić, gdy dłużnik nie płaci?

Prewencja – działania jakie można podjąć, aby uchronić się przed niewypłacalnymi dłużnikami i nie mieć problemu z odzyskiwaniem długu

Do popularnego powiedzenia “mądry Polak po szkodzie” dodałbym jeszcze jedno “bogaty Polak przed szkodą”. W ramach prewencji możliwe są do przygotowania działania, dzięki którym unikniemy problemu niewypłacalności dłużnika albo zminimalizujemy skutki, gdyby taka niewypłacalność się pojawiła. Brzmi fajnie. Jest jeden haczyk. Większość takich działań musi być przygotowana od samego początku. Nie da się ich wprowadzić później. Oto jak można się zabezpieczyć w ramach prewencji:

płatność z góry

Najprostsza, najłatwiejsza do wprowadzenia metoda. Nic tak nie zabezpiecza zapłaty, jak jej otrzymanie. Nie ma również potrzeby wyjaśniać, jak działa. Ot po prostu najpierw zapłata, potem my robimy swoje. Niestety nie zawsze możemy wymagać zapłaty z góry. Czasami rezygnujemy z zapłaty z góry, aby nie zniechęcić drugiej strony do zawarcia umowy.

wywiad – czyli wiedz z kim zawierasz umowę

Wiedza o tym z kim planujemy zawrzeć umowę pozwala nam oszacować ryzyko. Im więcej wiemy o drugiej stronie, o jej sytuacji majątkowej, możliwościach zarobkowych, tym dokładniej jesteśmy w stanie przewidzieć ryzyko zawarcia umowy. Cennym źródłem informacji są rejestry dłużników, choć pozyskanie z nich informacji jest już trudniejsze i może wymagać dodatkowych kosztów. Taki wywiad jest szczególnie przydatny w stosunkach gospodarczych. Firmy są zobowiązane ujawniać informacje w odpowiednich rejestrach. Prowadząc działalność gospodarczą wymagającą zawierania umów z innymi przedsiębiorcami warto rozważyć stałą współpracę z kancelarią prawną, aby pomogła w sprawdzaniu potencjalnych kontrahentów.

szybka reakcja – nie dać problemowi urosnąć

Metoda równie intuicyjna jak zapłata przed. Gdy się pojawia problem / dług i odpowiednio szybko zareagować tj. zerwać umowę, wstrzymać się ze swoim świadczeniem itp. To jak możemy zareagować, gdy dłużnik nie płaci zależy od umowy jaka nas z nim łączy i ewentualnie przepisów regulujących takie umowy. Nie zawsze będziemy mogli szybko wypowiedzieć umowę albo wstrzymać się z realizowaniem swojej części umowy. Dlatego bardzo dobrym rozwiązaniem jest skorzystać z pomocy prawnika w celu przygotowania umowy oraz gdy pojawi się problem. W ten sposób unikniemy ewentualnych negatywnych konsekwencji.

zabezpieczenia – czyli szczęściu warto pomagać

Przewidując ryzyko niewypłacalności dłużnika, możemy temu przeciwdziałać odpowiednio się zabezpieczając. Sposobów zabezpieczenia jest wiele. Różnią się stopniem skomplikowania, dodatkowym kosztem dla nas lub dłużnika, pewnością zabezpieczenia należności, łatwością i tempem odzyskania długu w razie problemów itp. Jakie mamy sposoby zabezpieczenia?

kaucja

Stosowana w umowach z płatnościami miesięcznymi. Najczęściej w umowie najmu i dzierżawy. Sprowadza się do uzgodnienia dodatkowej kwoty pieniężnej jaką da nam dłużnik, a my będziemy ją przechowywać na wypadek problemów z realizacją umowy. Dzięki temu bardzo łatwo uzupełnimy z kaucji brakujący dług. Minusem jest to, że gdy dług jest większy kaucja nie pokryje całości, musimy gdzieś trzymać te środki i jesteśmy za nie odpowiedzialni, jest obciążeniem dla dłużnika – szczególnie na etapie zawarcia umowy, bo wymaga od niego jednorazowo dużej ilości pieniędzy na start.

poręczenie – czyli zapasowy dłużnik

Poręczenie polega na tym, że obok dłużnika dołącza jeszcze co najmniej jedna osoba, która zgadza się zapłacić za dłużnika, gdy dłużnik nie zapłaci w terminie. Dla nas dość wygodna sytuacja, bo dostaniemy zapłatę, jak nie od jednego, to od drugiego.

gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa

Zabezpieczenie działające niemal tak samo jak poręczenie, z tą różnicą, że podmiotem, który zapłaci za dłużnika jest bank. Jak łatwo się domyślić daje to większą gwarancję, że otrzymamy zapłatę, ale jednocześnie takie zabezpieczenie będzie droższe niż poręczenie.

hipoteka i zastaw

Oba zabezpieczenia polegają na możliwości odzyskania długu poprzez sprzedaż rzeczy zamiast odzyskiwania długu od dłużnika. W przypadku hipotek są to nieruchomości, zastaw dotyczy innych rzeczy. Są to formy dość skuteczne, szczególnie hipoteka, jednak mogą być nieopłacalne z powodu kosztu stworzenia takiego zabezpieczenia oraz ograniczeń nakładanych na właściciela rzeczy.

przewłaszczenie na zabezpieczenie

Mechanizm podobny do zastawu lub hipoteki. Różnica polega na tym, że do czasu aż dłużnik odda dług, my stajemy się właścicielami rzeczy dłużnika. W umowie zobowiązujemy się przenieść własność z powrotem na dłużnika dopiero gdy on spłaci dług. Rozwiązanie korzystniejsze dla nas, ale najczęściej droższe niż hipoteka lub zastaw.

Dobra procedura + dobra umowa

Nic tak nie ułatwia walki o swoje jak dobra umowa i przemyślana procedura realizacji umowy. Dzięki temu w razie sporu, mamy gotowy zestaw dowodów i narzędzi do tego, aby błyskawicznie przejść do sprawy sądowej lub innego działania w celu odzyskania długu.

dobrowolne poddanie się egzekucji

Dobrowolne poddanie się egzekucji pozwala ruchomość egzekucję komorniczą wobec dłużnika, bez potrzeby pozywania dłużnika do sądu i przejścia całej drogi sądowej. Po prostu od razu przechodzimy do etapu uzyskania klauzuli wykonalności i zlecenia komornikowi odzyskania długu. Tak więc jest to mechanizm znacznie przyspieszający dochodzenie należności od dłużnika.

weksel

Weksel jest dokumentem nakazującym konkretnej osobie zapłacić konkretną sumę pieniędzy w danym czasie i miejscu. Jest używany jako zabezpieczenie w umowach nie tyle w celu zagwarantowania zapłaty co, aby ułatwić sprawę sądową o zapłatę. Zamiast udowadniać, że mamy umowę, wystąpiły sytuacje przewidziane w umowie pozwalające nam na żądanie zapłaty itd. Udowadniamy, że istnieje weksel i tyle.

umowne ograniczenia dowodowe

W umowach między przedsiębiorcami można się umówić, że określone dowody nie będą mogły być używane w sądzie w sprawach dotyczących konkretnej umowy. Co to daje? Umiejętnie użyte ograniczenia dowodowe pozwalają łatwiej i szybciej przeprowadzić sprawę sądową, na przykład dzięki wyłączeniu możliwości używania dowodów, których przeprowadzenie długo trwa.

zapis na sąd polubowny, arbitrażowy

Powszechnie wiadomo, że postępowania sądowe trwają długo. Powody są różne od ilości spraw (przeciążenia sądów) po fakt, że sądy stosują stare metody wzywania na terminy (poczta). Sądy arbitrażowe i polubowne zwykle są mniej formalistyczne, dzięki czemu sprawy w nich trwają krócej i pozwalają szybciej uzyskać rozstrzygnięcie. Minusem jest to, że nie chronią tak dobrze interesu obu stron i nie ma tak wielu możliwości odwoływania się. Jeżeli chcemy jednak skorzystać, możemy przewidzieć w umowie, że w razie sporu, sprawa będzie się toczyć przed takim sądem arbitrażowym lub polubownym.

Gdy dług już jest – czyli sposoby na odzyskiwanie długów, windykację

wezwanie do zapłaty – pierwszy etap odzyskiwania długów

Jeżeli dłużnik nie zapłaci nam w terminie, pierwszym krokiem jaki należy wykonać jest wezwanie do zapłaty.

Wezwanie możemy przygotować sami albo wynająć do pomocy prawnika lub firmę windykacyjną.

Aby wezwanie było skuteczne musi zawierać kilka niezbędnych informacji. Między innymi wezwanie musi wskazywać od kogo domagamy się zapłaty. Następnie należy precyzyjnie wskazać za co domagamy się zapłaty i w jakiej kwocie. Kolejnym elementem wezwania do zapłaty jest termin w jakim oczekujemy zapłaty.

Windykacja polubowna, polubowne odzyskiwanie długu

Jeżeli nasz dłużnik zareagował na wezwanie do zapłaty albo skontaktował się z nami jeszcze przed wezwaniem do zapłaty i chce spłacić dług, ale nie jest w stanie tego zrobić natychmiastowo warto zastanowić się nad tak zwaną windykacją polubowną.

Mówiąc prościej spróbować dogadać się z dłużnikiem co do teg jak i kiedy spłaci nam dług. Czy będzie to spłata jednorazowa, ale ustalimy inny termin, czy będą to spłaty w ratach i w jakich.

zalety takiego rozwiązania:

• rozwiązanie zwykle bardzo tanie,
• pozwala uzgodnić dodatkowe warunki – np. możemy zażądać dodatkowego zysku,
• jest to zwykle proste rozwiązanie, nie wymagające dodatkowych procedur,
• wymaga mniej czasu, środków i zasobów niż procedury sądowe, egzekucja komornicza itd.
• jeżeli był spór co do jakiegoś elementu np. dokładnej kwoty jaka nam się należy – można go rozstrzygnąć już w ramach porozumienia z dłużnikiem,

wady takiego rozwiązania:

• zwykle odzyskanie długu wymaga czasu,
• trzeba samemu zabezpieczyć się przed przedawnieniem – np. spisując z dłużnikiem odpowiednią umowę,
• jeżeli dłużnik nie będzie realizował ustalonych zasad, wracamy do konieczności podjęcia dalszych kroków,

pozwanie dłużnika do sądu

Wnosimy pozew, uzyskujemy wyrok, uzyskujemy klauzulę wykonalności do naszego wyroku, przekazujemy go komornikowi do wyegzekwowania. W teorii to bardzo proste. W praktyce po drodze możemy napotkać mnóstwo przeciwności, kosztów, a sama procedura potrafi trwać latami. Warto jednak podjąć ten krok. Po pierwsze, jeżeli dłużnik nie chce zapłacić, jest to bardzo skuteczna metoda przymusowego odzyskania długu. Po drugie pozwala na odzyskanie długu z jakiegokolwiek składnika majątku dłużnika. Możemy nawet doprowadzić do podziału majątku małżeńskiego dłużnika! Po trzecie jest to krok przerywający przedawnienie, a zatem daje nam więcej czasu na odzyskanie długu. Po czwarte, daje możliwość odzyskiwania długu nawet gdy dłużnik wyjechał za granicę – co wymaga dodatkowych działań i jest możliwe tylko w określonych Państwach.

Inne metody windykacji

sprzedaż długu i giełda długów jako skuteczna windykacja

Zamiast podejmować działania wobec dłużnika i czekać na efekty, możemy sprzedać komuś cały dług (np. poprzez giełdę długów) i w ten sposób mieć pieniądze od razu. Minus i to zwykle duży to fakt, że nie odzyskamy całości, a raczej niewielką część. Coś za coś. Jeżeli nie mamy wiedzy, narzędzi i środków na odzyskiwanie długu od dłużnika, to może być dobre rozwiązanie.

faktoring jako skuteczna windykacja

Faktoring działa na podobnej zasadzie jak sprzedaż długu. Różnica polega na tym, że wcześniej zawieramy umowę z firmą faktoringową na podstawie, której będziemy jej sprzedawać długi jakie się dopiero pojawią. W tej umowie ustalamy zasady tj. jakie długi i za jaką cenę sprzedamy.

zgłoszenie dłużnika do rejestru dłużników

Nie jest to odzyskiwanie długu, a raczej krok, który może skłonić dłużnika do dobrowolnego spłacenia zadłużenia. Figurowanie w rejestrze dłużników może zamknąć drogę do uzyskania wsparcia finansowego – kredytów, pożyczek itp. Obawa przed taką blokadą może być skutecznym argumentem, który zmobilizuje dłużnika do spłaty zadłużenia.

wynajęcie firmy windykacyjnej

Skorzystanie z firmy windykacyjnej, polega na skorzystaniu z usług zewnętrznej firmy do tego, aby w naszym imieniu podjęła się odzywania długu. Zasady i koszty takiej współpracy zależą od umowy z firmą windykacyjną. Do takich usług można też wynająć adwokata lub radcę prawnego, choć nie wszyscy prawnicy oferują wszystkie sposoby windykacji opisane w tym wpisie.

Podsumowanie – jak skutecznie odzyskiwać długi?

Po pierwsze. Moja dotychczasowa praktyka pokazuje, że najkorzystniejszy stosunek skuteczności do ceny można osiągnąć stosując działania prewencyjne. Działania po fakcie, zwykle przynoszą gorszy efekt, dłużej się na nie czeka i więcej kosztują.

Po drugie. Warto dobrać metody, do umowy, jej wielkości i skali w jakiej działamy. Nie zawsze będzie opłacalnym stosowanie najskuteczniejszych metod – z uwagi na ich wysoki koszt. Z drugiej strony przy umowach na duże sumy, lepiej minimalizować ryzyko, nawet jeżeli wymaga to dodatkowych kosztów.

Po trzecie. Warto próbować różnych metod i badać która jest skuteczna w konkretnym przypadku. Dłużnicy nie płacą z różnych powodów. Same metody odzyskiwania długów będą mieć różną skuteczność wobec różnych dłużników. W jednym przypadku wystarczy zrozumieć trudną sytuację dłużnika i wyciągnąć pomocną dłoń (np. spłatę ratalną), w innym przypadku odzyskanie długu będzie możliwe tylko stosując ostateczności (w tym egzekucję komorniczą).

Po czwarte. Nie bać się skorzystać z pomocy specjalistów (radcy prawnego, adwokata). Błędy w odzyskiwaniu długów mogą wpłynąć negatywnie na czas w jakim odzyskamy dług, a nawet spowodować, że nie da się go odzyskać. Warto to ryzyko zminimalizować.

Czytelnicy o odzyskiwaniu długów

Drogi czytelniku, jeżeli ten wpis Ciebie zainspirował, chcesz się podzielić własnymi doświadczeniami w odzyskiwaniu długów, znasz jeszcze inne metody i sposoby na odzyskanie długów śmiało podziel się w komentarzu tego wpisu!